Μαγευτική ή καλύτερα, πολυσχιδώς, σαγηνευτική είναι η τελευταία δουλειά του σημαντικού και πολυσήμαντα ενδιαφέροντος ζωγράφου: Σταύρου Χατζηïωάννου. Εδώ, το μυστήριο συνευρίσκεται με τον πιο υποβλητικό και συνάμα «οργανικό» τρόπο, με το άμεσα αναγνωρίσιμο των μορφών και των καταστάσεων που εμπνέουν τον χαρισματικό καλλιτέχνη.

Το, ανέκαθεν, μεστό σε νόημα και σε αισθητική ποιότητα έργο του δημιουργού, γνωρίζει στην τωρινή του δουλειά, μιαν άνευ προηγουμένου κορύφωση, άξια κατακτημένη μες από την πίστη του στο προσωπικό του όραμα. Όραμα που καθώς κατορθώνει να το ανανεώνει, πάντοτε, εκ των ένδον, εξασφαλίζει και δικαιώνει το απόλυτα προσωπικό, εικαστικό του έργο. Έργο που φέρει μέσα του και ακτινοβολεί, ολόγυρά του, το ακραιφνές πάθος του Χατζηïωάννου για την τέχνη του. Πάθος που συγχρόνως του εξασφαλίζει τη γαλήνη και την ηρεμία εκείνης της προσωπικότητας που δεν αναλώνεται σε επιφανειακά, επιδερμικά τεχνάσματα επειδή, ακριβώς, συλλαμβάνει και αναμεταδίδει, κάθε φορά, την «πεμπτουσία» του ερεθίσματός του.

Η όποια, ρεαλιστικά δοσμένη, εδώ, μορφή παραπέμπει αυτοδύναμα, χάρη στην οπτική γωνία, την κλίμακα, το εικαστικό και συγχρόνως ψυχολογικό «zoom» που επιχειρεί επάνω της, ο καλλιτέχνης, σε καταστάσεις, δράσεις, συναισθήματα και αντιδράσεις που προκαλούν ένα ιδιαίτερα πλατύ φάσμα συνειρμών. Και αυτό, μεσ’ από μια ποιητική και όχι μόνον εικαστική, σε υφή, προσέγγιση.

Στο έπακρον ποιητική είναι και η οπτική γωνία μες από την οποία βλέπει ή καλύτερα νιώθει, κάθε φορά, το όποιο θέμα του, ο καλλιτέχνης προκαλώντας όχι μόνο το βλέμμα αλλά και τον ψυχισμό του θεατή να ενεργοποιήσει τις δικές του νοητικές και ψυχολογικές διαδρομές. Και αυτό, ώστε να τον καταστήσει, όσο γίνεται πιο άμεσα, κοινωνό των «δρωώμενων» σε κάθε έργο. Γι αυτό, άλλωστε, και σε καμία περίπτωση δεν προσπερνά, κανείς, ένα έργο του Χατζηïωάννου. Ούτε και το βλέμμα του θεατή γλιστρά, απλά, επάνω του. Τουναντίον, η κάθε δημιουργία δρώντας σα μαγνήτης και σαν πόλος έλξης, εγκαλεί σε μιαν, από μέρους του επισκέπτη, ολοένα βαθύτερη διείσδυση ώστε να προσεγγίσει, όσο είναι δυνατό, την πεμπτουσία του μηνύματος του καλλιτέχνη.

Την πεμπτουσία που, εδώ, ενεργοποιείται ευρηματικά σε υποβλητικό πομπό των δρωμένων. Και αυτό, είτε πρόκειται για: τα προεόρτια μιας σεξουαλικής συνεύρεσης, ένα παθιασμένο ταγκό, ένα ακραιφνές - σε κίνηση, σε θωριά αλλά και σε παλμό- ζεϊμπέκικο, ένα αισθησιακό, χυμώδες ντεκολτέ, ή και την τσαχπινιά ενός μωρού, τα χαρισματικά-ιδιοσυγκρασιακά, θα λέγαμε -καθότι αποκαλυπτικά για τον ψυχισμό της απεικονιζόμενης μορφής- πορτραίτα. Είτε, ακόμη, για: τους «σκοτεινούς» συνεργούς σε μελλούμενη επιλήψιμη ενέργεια. Τον ανθρώπινο «πόνο» συμπυκνωμένο σε μιαν ατελείωτη κραυγή, δηλωμένη ευρηματικά από το τραγικό βλέμμα, το έρεβος της χαίνουσας κοιλότητας του στόματος και τις συσπάσεις των μυών, ολόγυρα. ΄Εργο αριστουργηματικό και συνάμα εμβληματικό που ταυτίζεται, σε μια, δίχως προηγούμενο, διαπασών με την τραγική ανθρώπινη μοίρα, απανταχού της γης.

Περισσότερο από την όποια εντύπωση, προσέγγιση, αντίδραση, τα έργα του Χατζηïωάννου καθώς υποβάλλουν, πάντοτε, μια μεστή «αίσθηση» του κύριου ερεθίσματός του, καταξιώνουν στον υπερθετικό βαθμό, τον δημιουργό τους. Ιδιαίτερη είναι, πράγματι, η σεξουαλικότητα που αποπνέει το σφιχταγκαλιασμένο ζευγάρι που ενώ χορεύει, σχεδόν, συνευρίσκεται σε ένα, όντως, αισθησιακό ημίφως. Αντίστοιχα, διεγερτική είναι και η αίσθηση της μουσικής στο ζεϊμπέκικο μες από τη θωριά και την κίνηση της ανδρικής μορφής που το βιώνει πλέρια. Χαρισματικά ενορχηστρωμένη είναι και η αίσθηση της αναμονής για κάποιο επαπειλούμενο συμβάν, προβεβλημένο με τον κατάλληλο φωτισμό, την ιδιάζουσα οπτική γωνία και το «στήσιμο» των όποιων μορφών πρωταγωνιστούν στο δεδομένο έργο. Μορφές ονειροπόλες, μορφές που κρύβονται πίσω από μάσκες, μορφές αποφασισμένες για όλα, μορφές σε αναμονή, μορφές θεληματικές ή, αντίθετα, μελαγχολικές και μοναχικές στο έπακρον, μορφές αινιγματικές, μορφές εμβαπτισμένες στην περιπέτεια της ζωής ή, αντίθετα, μορφές σε ρέμβη. Μορφές που νιώθεις ότι σε κοιτούν ακόμη και όταν δεν το δείχνουν. Μορφές που, σε κάθε περίπτωση, δεν τις ξεχνάς. Μορφές περιβεβλημένες μια μεταφυσική αύρα, δηλωμένη ακόμη και μες από ένα απειροελάχιστο αλλά, πάντοτε, πολυσήμαντο στοιχείο-στοιχειό. Μορφές πρωτόγνωρες που δείχνουν γνώριμες και, αντίστροφα. Μορφές σαγηνευτικές, στο έπακρον, καθώς πέρα από τα εξωτερικά ερεθίσματα βιώνουν έναν απόλυτα προσωπικό μυστηριώδη κόσμο. Μορφές με έρμα. Μορφές, σκεπτόμενες. Πνευματικές, μορφές υπερευαίσθητες που προστατεύονται πίσω από μια φαινομενική, μοναχά, αποστασιοποίηση. Μορφές που σε καθηλώνουν δημιουργικά για να σε μυήσουν μεσ’ από τα άδυτα του ψυχισμού τους στη μεταφυσική ενέργεια που διέπει τα πάντα. Δηλωτικά μιας ανεξάντλητης ενέργειας είναι τα έργα του καλλιτέχνη, πέρα και από, αυτήν καθαυτή, την υψηλή ποιότητα της εκτέλεσης. Κυρίως, όμως, επαληθεύουν στον υπέρτατο βαθμό, το ότι, εδώ: πνεύμα και ύλη δεν αποτελούν παρά τις δύο διαφορετικές όψεις μιας και της αυτής υπέρτατης αλήθειας: Της ενέργειας που διέπει τo σύμπαν. Αισθητικό και ποιητικό, δηλαδή, κατεξοχήν δημιουργικό επίτευγμα, το κάθε έργο του Χατζηïωάννου: εμπεριέχει αυτοδύναμα την επαλήθευση του πλατωνικού ορισμού για την τέχνη. Ότι, δηλαδή, για να είναι αυθεντική οφείλει να εμπεριέχει μιαν «Ιδέα». Προικισμένες με την αύρα και το έρμα που τους εξασφαλίζει, η εμπεριεχόμενη Ιδέα, οι συνθέσεις του ζωγράφου γητεύοντάς μας, μες από την ευρηματική εικαστική γραφή, υποδεικνύουν, όσο γίνεται πιο ποιητικά, τις ατραπούς που οδηγούν από τη φυσική, υλική υπόσταση στην επικράτεια του πνεύματος. Ιδιαίτερα δύσκολο εγχείρημα καθώς στα έργα του καλλιτέχνη, ο ακραιφνής και πανταχού παρών ερωτισμός, ταυτίζεται χάρη στο δυναμικό ταλέντο του, με αυτήν καθαυτή την πεμπτουσία του: την αντιδραστική σε κάθε πεζή περιγραφή ενέργεια που τον ορίζει και τον διαπερνά. Ενέργεια που εξασφαλίζει στα έργα του Χατζηïωάννου: τη μοναδικότητα της αποκλειστικά προσωπικής και αισθητικά πολυσήμαντης, δημιουργίας. Της μόνης ικανής να ορθώσει ανάστημα στο ακαλαίσθητο πανδαιμόνιο της ισοπεδωτικής -εικαστικά- παγκοσμιοποίησης.

Ντόρα Ηλιοπούλου-Ρογκάν
Δρ. Ιστορικός της τέχνης-τεχνοκριτικός
Officier des Arts et Lettres